İkitelli OSB , İstanbul
+90 212 549 0683

Paslanmaz Çelik Nedir?

Paslanmaz Çelik Nedir?

Contents

Paslanmaz Çelik Nedir?

Paslanmaz çelik bir demir alaşımıdır. İçinde %10.5 Cr ve max %1.2 C elementi içermesi gerekmektedir. Paslanmaz çelikte önem arz eden ve kullanılan Cr elementinin önemi ise; malzeme yüzeyinde oksit tabakasını oluşturması (Cr203) ve böylelikle malzemenin oksijenden korunmasına olanak sağlamaktadır.

paslanmaz çelik nedir

Paslanmaz Çelik Türleri

-Ferritik Paslanmaz Çelikler -Östenitik Paslanmaz Çelikler -Martenzitik Paslanmaz Çelikler -Ferritik – Östenitik (Dublex) Paslanmaz Çelikler

Ferritik Paslanmaz Çelikler

Bu özellikte paslanmaz çelikler düşük karbon içermekte ve %12-18 arasında Cr içermektedirler. Orta segment korozyon dayanımı sağlamaktadırlar. Östenitik çelikler gibi kolaylıkla şekil alamamaktadırlar. Manyetik özelliklere sahiptirler ve ısıl işlemle mukavemetleri arttırılamaz. Kullanım Alanları: Otomobil şasi parçaları, egzoz elemanları, sıcak su tankları, mutfak gereçleri, dekoratif uygulamalar…

Martenzitik Paslanmaz Çelikler

Yüksek ısılarda östenitik yapıya sahip olan ve Cr miktarı %0,1’den yüksek olan paslanmaz çeliklere su katılırsa, östenitik yapısı , martenzitik yapısına kolaylıkla dönüştürmektedir. Martenzitik yapı , sertliği ve dayanıklılığı yüksek olan bir yapıdır ancak; kırılganlık yapısı biraz daha fazladır. Fazla sertlik kırılganlığı da ortaya çıkaracağından dolayı imalat kademesinde tavlama işlemi yapılarak sertliği bir miktar düşürülebilmekte ve dayanıklılığı istenen düzeye getirilebilmektedir. Isıl işlem uygulanabilir , manyetiktir , orta segment korozyon dayanımına sahiptir ve kaynak edilebilme oranları düşüktür. Kullanım Alanları: Bıçaklar, Ameliyat Aletleri

Östenitik Paslanmaz Çelikler

Paslanmaz çeliğin içerisine nikel katıldığında, oda sıcaklığında östenitik yapı edinmiş olacaktır. Oda sıcaklığında elde edinen östenitik yapı, malzemelere plastik şekil verme imkanı, üst düzey dayanım ve iyi oranda korozyon dayancı sağlamaktadır. Mekanik dayanımları ısıl işlemle çoğaltılamaz ancak; soğuk şekil verme ile arttırılabilmektedir. Mevcut durumda manyetik olmayan bu tip çelikler, soğuk şekil verme ve birlikte kısmi olarak manyetik özellikle kazanabilmektedir. Hijyeniktirler, düşük sıcaklıkta darbe dayanımları iyidir ve iyi kaynak edilebilme kabiliyetleri vardır. Kullanım Alanları: Gıda işleme ekipmanları, mimari uygulamalar, makine ve imalat sanayi

Ferritik ve Östenitik (Dublex) Paslanmaz Çelikler

Bu tür çelikler aynı anda hem ferritik hem de östenitik yapıyı bir arada bulundurmaktadır. Bu iki yapıyı bir bulundurdukları için, hem yüksek dayanıklılık, sertlik hem de tokluk özellikleri aynı zamanda sağlar. Korozif alanlardaki yorulma dayanımı çok iyidir. İyi şekil verme ve kaynak edilebilirlik özelliklerine sahiptir. Kullanım Yerleri: Petrokimya sektöründe, eşanjör imalatında, deniz ve tuzlu su ortamında…

Paslanmaz Çeliklerin Asitlere Dayanıklılığı

Paslanmaz çeliklerin özellikle asitlere karşı dayanıklı oldukları kabul edilmektedir. Ancak bu konu, asitlerin türü, konsantrasyon çelik türü ve ortam sıcaklığı ile yakından alakalıdır. Örnek verecek olursak 904 tipindeki paslanmaz çelik malzemeler oda sıcaklığında yüksek konsantrasyondaki sülfirik asitlere dayanıklı olmalarına rağmen, 304 kalite paslanmaz çelik, düşük konsantrasyonlara bile dayanıklılık gösterememektedir. 304L ve 430 kalite paslanmaz çelikler nitrik asite dayanıklı iken, hidroklorik asit mevcut olan paslanmaz çeliklere zarar verebilmektedir.

Paslanmaz Çeliklerin Bazlara Dayanıklılığı

300 serisi paslanmaz çelikler, yüksek konsantrasyonlarda bazlara direnç gösterebilmektedir. Ancak aynı seri paslanmaz çelikler daha güçlü bir baz tipi olmakta olan “Sodyum Hidroksit” e karşı dayanıklılığı mevcut değildir. Dikkat edilmesi gereken konu şudur; Paslanmaz çelik kesinlikle paslanmayacak anlamına gelmemektedir. Her tür paslanmaz çelik kendi özelliklerine makul yerlerde kullanılır ise, uzun vakit yıpranmadan kullanılabilmektedir. Fakat; kendi kimyasal ve mekanik dayanıklılıkları uygun olmayan yerlerde kullanılırsa paslanmaz özelliğini kaybetmektedir.

Paslanmaz Çeliklerin Manyetik Özellikleri

-Martenzitik ve ferritik paslanmaz çelikler manyetiktir. -Östenitik paslanmaz çelikler manyetik değildir. -Soğuk şekil verilen östenitik paslanmaz çelikler ve bir miktar manyetik özellik kazanır. Burdan anlaşılacak şudur; -Eğer östenitik bir paslanmaz çeliğe mıknatıs yapışıyor ise, soğuk şekillendirilmiş demektir.

Temizlik

Paslanmaz çelik kullanım öncesinde temizlenmesi gerekmektedir. Bu tür çeliklerin yüzeylerinde kontamine birikintiler iler ki vakitte paslanmaz çeliğin paslanmasına neden olabilme olasılığını arttırmaktadır. Temiz bir bez ve su ile ya da özel solüsyonlar ile temizleme yapılabilmektedir. Dikkat edilmesi gereken husus, temizleme sonrasında,  su veya solvent artıklarının yüzeyden temizlenmesi gerekmektedir. Çünkü, yüzeyinde bulunan su damlacıkları lokal olarak çeliği paslandırabilme özelliğine sahiptir. Ayrıca depolama sırasında paslanmaz çeliklerin, toprak ile teması kesilmeli, karbon çeliklerin bulundurulduğu depo ya da işlendiği yerden uzak tutulması gerekmektedir. Çünkü herhangi bir karbon çelik talaşı paslanmaz çeliğe temas halinde bulunduğu anda, paslanmaz çelikte paslanma başlatabilmektedir. Örneklendirecek olursak; satın alınan paslanmaz borular, eğer toprak alanda yağmura maruz kalacak şekilde depolanmakta ise, boruların içerisinde bir miktar su birikmesi olacağından dolayı bu alanlar kurutulmaz ise boru iç alanında ya da su birikintisi bulunan temas yerlerinden paslanmaya başlayacaktır. Kullanımdaki genel bir yanlış algı ise, bu tip çeliklerin asla paslanmayacağının düşüncesidir. Paslanmaz çelikler izole alanda muhafaza edilmez ise belli bir vakit sonra paslanacaktır.

Paslanmaz Çeliklerin Standarlara Göre İsimlendirilmesi

EN STANDARDI ÇELİK NO. EN STANDARDI ÇELİK İSİMİ SAE UNS
1.4109 X65CrMo14 440A S44002
1.4112 X90CrMoV18 440B S44003
1.4125 X105CrMo17 440C S44004
1.4016 X6Cr17 430 S43000
1.4408 G-X 6 CrNiMo 18-10 316 S31600
1.4512 X6CrTi12 409 S40900
1.4310 X10CrNi18-8 301 S30100
1.4318 X2CrNiN18-7 301LN
1.4307 X2CrNi18-9 304L S30403
1.4311 X2CrNiN18-10 304LN S30453
1.4301 X5CrNi18-10 304 S30400
1.4948 X6CrNi18-11 304H S30409
1.4303 X5CrNi18-12 305 S30500
1.4841 X22CrNi2520 310 S31000
1.4845 X 5 CrNi 2520 310S S31008
1.4541 X6CrNiTi18-10 321 S32100
1.4878 X12CrNiTi18-9 321H S32109
1.4404 X2CrNiMo17-12-2 316L S31603
1.4401 X5CrNiMo17-12-2 316 S31600
1.4406 X2CrNiMoN17-12-2 316LN S31653
1.4432 X2CrNiMo17-12-3 316L S31603
1.4435 X2CrNiMo18-14-3 316L S31603
1.4436 X3CrNiMo17-13-3 316 S31600
1.4571 X6CrNiMoTi17-12-2 316Ti S31635
1.4429 X2CrNiMoN17-13-3 316LN S31653
1.4438 X2CrNiMo18-15-4 317L S31703
1.4362 X2CrNi23-4 2304 S32304
1.4462 X2CrNiMoN22-5-3 2205 S31803 / S32205
1.4501 X2CrNiMoCuWN25-7-4 J405 S32760
1.4539 X1NiCrMoCu25-20-5 904L N08904
1.4529 X1NiCrMoCuN25-20-7 N08926
1.4547 X1CrNiMoCuN20-18-7 254SMO S31254

Paslanmaz Çelik Yüzey Tipleri

No. 0: Sıcak hadde, tavlı
No. 1: Sıcak hadde, tavlı ve pasivasyon yapılmış
No. 2D: Soğuk hadde, tavlı, asitle temizlenmiş ve pasivasyon yapılmış
No. 2B: Soğuk hadde, tavlı, asitle temizlenmiş ve pasivasyon yapılmış ( ekstra parlak haddelenmiş )
No. 2BA: Soğuk hadde, parlak tavlı, asitle temizlenmiş ve pasivasyon yapılmış
No. 3: Mekanik olarak kaba işlenmiş yüzey
No. 4: Fırçalı yüzey
No. 5: Satineli yüzey
No. 6: Mat yüzey
No. 7: Parlak yüzey
No. 8: Ayna yüzey

Alaşım Elementlerin Paslanmaz Çelik Malzemesine Etkisi

Krom (Cr)

Paslanmaz çelik malzemesine, paslanmazlık özelliği kazandıran en önemli elementtir. Cr miktarı arttıkça paslanmazlık özeliği de çoğalmaktadır. Krom elementi, çeliğin alanında oluşturduğu pasif oksit tabakası ile çeliği paslanmaya karşı koruma sağlamaktadır. Güçlü ferrit yapıcı özelliği mevcut.

Nikel (Ni)

Paslanmaz çeliklere östenitik yapı kazandırmak için katılmaktadır. Nikelin çeliğe eklenmesiyle, çelik kırılganlığı azalmaktadır ve böylece sağlam bir yapıya sahip olmaktadır. Ayrıca asidik alanlarda dayanımı arttırmaktadır.

Molibden (Mo)

Mekanik dayınımı ve korozyon dayınımı arttırılması amacıyla katılır.

Bakır (Cu)

Paslanmaz çeliklerin asitlere ve şekillendirilebilirliği olan dayanımını bir miktar arttırmak için kullanılmaktadır.

Mangan (Mn)

Paslanmaz çeliklerin yüksek oranlara varan ısılara dayanımını arttırmak için eklenmektedir. Mangan ayrıca, östenitik yapıcı bir elementtir ve nikel yerine de kullanılabilmektedir.

Silisyum (Si)

Ferrit yapıcı bir elementtir. Çeliğin oksidasyona olan dayanıklılığı arttırmaktadır. Mukavvemeti de arttırmaktadır.

Karbon (C)

Çeliğin mekanik dayanımını ve sertliğini arttırmaktadır. Karbonun fazla olmasıyla paslanmazlık özelliğini plastik şekil verme ve kaynak edilebilirlik özelliklerini olumsuz etkilemektedir.

Azot (N)

Östenit oluşturucu bir elementtir. Mekanik dayanımı arttırmaktadır, fakat ferritik çeliklerde çeliğin tokluğunu azaltmaktadır.

Titanyum (Ti)

Kuvvetli karbür yapıcı özelliği var olmaktadır ve sertliği arttırmaktadır. Çelik üretimi esnasında deoksidan olarak da kullanılmaktadır. Tane inceltici etkisi mevcuttur.

Paslanmaz Çelik Seçimi Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Paslanmaz çelik tipi seçimi yapılırken kullanılacak olan alana göre uygun bir seçim yapılması önem arz etmektedir. Seçim yapılır iken, fiyat da baz alınmalıdır ancak; fiyat önem sırasında ilk sıralarda yer alırsa, kullanım alanı açısından ileri ki zaman da problemlere neden olma potansiyeli olmaktadır. Çeliğin kullanılacağı alan ve satın alınacak malzemenin özellikleri doğru bir şekilde eşleştirilmesi durumunda, alınacak paslanmaz çelik uzun yıllar boyunca problem çıkarmadan kullanılabilecektir. Temin edilmek istenen malzemenin fiyatının ucuz olduğu bir durumda temin edildiğinde, ileri ki vakitlerde yaşanan problemden dolayı daha pahalıya çıkacaktır. Örnek verecek olursak 316 kalite paslanmaz çelik kullanılması beklenen bir nokta da tasarruf yapılarak 304 kalite paslanmaz çelik kullanımı sağlanırsa, ilk durumda tasarruf yapılıyor gibi gözükse de, yanlış malzeme seçimi ileri de daha büyük problemler oluşturma olasılığı yüksektir.
Related Posts
Sohbet Başlat
Size Nasıl Yarımcı Olabiliriz?
Hocaoğlu Metal
Merhabalar
Size nasıl yardımcı olabiliriz?